1. मुख्य माहिती आयुक्तांच्या नियुक्तीची शिफारस करणाऱ्या समितीचे खालीलपैकी कोण सदस्य आहेत?
- i. पंतप्रधान
- ii. लोकसभेतील विरोधी नेता
- iii. राज्यसभेतील विरोधी नेता
- iv. पंतप्रधानांद्वारे नामनिर्देशित केंद्रीय कॅबिनेट मंत्री
- v. लोकसभा सभापती
एमपीएससी नागरी सेवा राजपत्रित संयुक्त पूर्व परीक्षा 2024 🏛️ राज्यशास्त्र प्रश्न
एकूण प्रश्नसंख्या : 15
पृष्ठ क्रमांक - 1 / 2
सराव प्रश्न क्रमांक : 1 ते 10
2. भारताच्या राज्यघटनेतील कोणत्या कलमात भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक या पदाची तरतूद आहे?
3. ‘केशवानंद भारती’ खटल्याबाबत खालील विधाने विचारात घेऊन अचूक विधान/ने निवडा :
- i. सदरहू खटला हा भारताचे सरन्यायाधीश यांच्या नेतृत्वाखाली 13 न्यायमूर्तींच्या घटनापिठापुढे चालला.
- ii. सात विरुद्ध सहा न्यायमूर्तींच्या बहुमताने घटनापठाने मूलभूत संरचना सिद्धांताची (Basic Structure Doctrine) रूपरेषा दिली.
- iii. या खटल्याने ‘गोरखनाथ’ प्रकरणातील निर्णय बदलला गेला.
- iv. सदरहू खटला हा न्यायालयीन सक्रियतेचे उदाहरण म्हणावे लागेल.
4. भारताचा आकस्मिक निधी खालीलपैकी कोणाच्या अधिकाराखाली ठेवण्यात आला आहे?
5. घटकराज्यातील आणीबाणीसंदर्भातील ‘बोम्मई खटल्या’ बाबत खालीलपैकी कोणती विधाने योग्य आहेत ?
- i. बोम्मई खटल्याचा निकाल सर्वोच्च न्यायालयाने 1994 मध्ये दिला.
- ii. घटक राज्यात राष्ट्रपती राजवट आणली गेल्यास राज्यांना सर्वोच्च न्यायालयाकडे दाद मागता येऊ शकते.
- iii. सबळ कारण नसताना राष्ट्रपती राजवट आणली गेल्यास सर्वोच्च न्यायालय केंद्र सरकारचा निर्णय राज्य करू शकते.
- iv. घटकराज्यातील विधानसभा बरखास्त करण्याच्या आदेशाला संसदेची मान्यता घेणे आवश्यक असते.
6. अयोग्य जोडी ओळखा :
7. भारतातील घटना दुरुस्ती संदर्भात खालील विधान/विधानांची सत्यता तपासा आणि योग्य पर्याय निवडा :
- i. 10 व्या घटना दुरुस्तीनुसार दादरा व नगर हवेली हे प्रदेश भारतास जोडण्यात आले.
- ii. 11 व्या घटनादुरुस्तीनुसार दिव, दमण व गोवा हे प्रदेश भारतास जोडण्यात आले.
- iii. 15 व्या घटनादुरुस्तीनुसार केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये विधिमंडळांची स्थापना करण्यात आली.
- iv. 22 व्या घटनादुरुस्तीनुसार मेघालय या राज्याची निर्मिती करण्यात आली.
8. केंद्रीय माहिती आयोगामध्ये एक मुख्य माहिती आयुक्त आणि जास्तीत जास्त किती माहिती आयुक्तांचा समावेश असतो?
9. भारताच्या नागरिकत्वाविषयी खालीलपैकी योग्य विधान/ विधाने कोणती?
- i. भारतामध्ये एकल नागरिकत्व पद्धती आहे.
- ii. नागरिकत्व कायदा 1955 साली संमत करण्यात आला.
- iii. भारतीय राज्यघटनेच्या भाग 4 मध्ये नागरिकत्वाची तरतूद आहे.